Chinese kruidenlegende Ma Huang

Therapeuten in de Chinese kruidengeneeskunde zetten talloze kruiden in, maar hoe onthoud je ze? Uit China zijn vele ‘kruidenlegenden’ overgeleverd. Ze leren ons op een leuke manier meer over de geneeskracht van elk kruid.

Deze keer: Ma Huang, Ephedra Sinica, Zeedruif

De legende:

Een oude Chinese kruidendokter had geen kinderen. Op een dag nam hij een assistent aan, om hem in de praktijk te helpen en hem het vak te leren. Helaas bleek al snel dat de assistent een arrogant en ongeduldig persoon was. Al na een paar maanden dacht hij dat hij alles net zo goed wist als de dokter en begon hij zelfs geld in zijn eigen zak te steken. Hij wilde zijn eigen praktijk gaan openen, hoewel hij zijn opleiding nog lang niet afgerond had.

De dokter wist niet goed wat hij ermee aan moest. Hij wilde graag verlost zijn van die vervelende man, maar hij vond ook dat zijn assistent nog lang niet klaar was voor een eigen praktijk en was bang dat er ongelukken zouden gebeuren. Toen de leerling vertrok, gaf de dokter hem een kruid mee en drukte hem op het hart: ‘Deze plant is heel krachtig, maar onthoud dat de stengels en de wortels het tegenovergestelde effect hebben. Als je de stengels gebruikt, zetten die de patiënt aan tot zweten; als je de wortel gebruikt, heeft dat juist het tegenovergestelde effect. Vergeet dit niet, want bij verkeerd gebruik kunnen er mensen overlijden!’ De assistent vond dat de dokter maar moeilijk deed; hijzelf deed alles op zijn intuïtie en bovendien, kruiden zijn toch natuurlijk en dus altijd veilig?

De nieuwe praktijk van de assistent zag er prachtig uit. Op de dag van de grootse opening werd de zoon van een hooggeplaatste ambtenaar ernstig ziek. Met hoge koorts en zwaar zwetend werd hij naar de voormalige doktersleerling gebracht. Die zag zijn kans schoon om indruk te maken en daarmee de naam van zijn praktijk te vestigen. Hij gaf de jongen een hoge dosering van de stengels van het krachtige kruid, omdat hij hoopte dat het dan nog sneller zou werken. Maar de jongen werd niet beter. Zijn armen en benen werden ijskoud, en hij begon te rillen en uiteindelijk overleed hij.

Natuurlijk was iedereen woedend, en de oude dokter werd erbij gehaald. ‘Heb jij deze jongen opgeleid?’ kreeg die te horen. ‘Jawel, maar hij is vertrokken voordat hij zijn diploma had. En in dit geval heeft hij  het verkeerde deel van de plant aan de patiënt gegeven: de stengels in plaats van de wortels’, luidde zijn antwoord.

De assistent werd veroordeeld tot stokslagen en een gevangenisstraf. Na een aantal jaar gevangenis kwam hij vrij en hij zocht de oude dokter weer op. Hij bood zijn excuses aan, en zei: ‘Dit kruid heeft voor veel problemen gezorgd, ik noem het ‘Probleemgras’ [ma fan]’. Later veranderde de naam in má huáng, omdat de wortels geel (huáng) zijn.

Efedrine

Het moderne medicijn efedrine is afgeleid van Ma Huang. Vanwege de krachtige werking valt het sinds 2004 onder de Wet op de Geneesmiddelenvoorziening, wat inhoudt dat bezit en gebruik alleen zijn toegestaan op doktersrecept. Voor die tijd zat het in sommige hoestdranken, zoals Nattermann extra forte. Dat Ma Huang ondertussen in heel Europa verboden is, heeft te maken met een aantal schandalen waarbij preparaten met Ma Huang werden ingezet om af te vallen. Zoals de legende al aangeeft, waren de risico’s van het gebruik vroeger ook al bekend. Toch is het jammer dat gekozen is om het middel helemaal te verbieden, in plaats van de meer voor de hand liggende oplossing: een register opstellen met gediplomeerde herboristen, die weten hoe je er veilig mee om kunt gaan.

Toepassingen van Ma Huang

In de Chinese geneeskunde zijn vooral de stengels van Ma Huang in gebruik. Het kruid stimuleert zweten, verzacht de luchtwegen en vermindert zwellingen. Het wordt onder meer ingezet bij problemen met transpiratie, de huid en de urinewegen. Ma Huang is het hoofdingrediënt van de beroemde kruidenformule Ma Huang Tang, een mengsel dat wordt toegepast bij onder meer astma, hooikoorts, verkoudheid, longontsteking en voorhoofdsholteontsteking.

De wortels, die de naam Ma Huang Gen hebben, worden soms gebruikt om zweten te stoppen.

Bronnen:

Bensky L.L. e.a., Chinese Herbal Medicine: Materia Medica, portable edition, 2015

Zhu Zhongbao en Zhu Liu, Chinese Herbal Legends, 2006

Mitchell, C‎, Feng Ye en‎ N. Wiseman, Shang Han Lun – On Cold Damage, 1999

Lu, Henry C., Chinese Natural Cures, Traditional Methods for Remedies and Prevention, 1999

Farmaco Therapeutisch Kompas

Jellinek

Herbal Glossary

NIH

Encyclopedia.com